การนวดประคบร้อนเป็นศาสตร์การนวดบำบัดอย่างหนึ่งของการแพทย์แผนไทย เป็นการนวดโดยการนำลูกประคบที่ถูกอุ่นไว้ที่อุณหภูมิที่เหมาะสม มากดลงบนผิวหนังอย่างเป็นจังหวะ โดยแรงที่กดลงบนผิวและระยะเวลาที่กดลงจะแตกต่างกันตามแต่ละส่วนของร่างกาย สำหรับลูกประคบสมุนไพรที่ใช้ในการประคบจะมีประโยชน์ในการรักษา โดยเมื่อสมุนไพรได้รับความชื้นและความร้อน ตัวยาสมุนไพรซึ่งมีสรรพคุณในการแก้อาการเคล็ดขัดยอกและการฟกช้ำ จะถูกขับออกมาและซึมเข้าสู้ชั้นผิวหนังเพื่อช่วยเสริมฤทธิ์ของการรักษาให้ดียิ่งขึ้น ศาสคร์การนวดประคบร้อนสมุนไพร ซึ่งถือว่าเป็นศาสตร์การนวดอีกแขนงที่ไม่ทำให้เกิดการเจ็บปวดขณะนวด แต่ยังสามารถบำบัดอาการของโรคต่างๆได้อีกด้วย
ประโยชน์ของการนวดประคบร้อนสมุนไพร
ประโยชน์ของการประคบร้อนสมุนไพรสามารถแบ่งออกมาเป็นข้อได้ดังนี้
- ความร้อนที่ถูกส่งจากลูกประคบจะช่วยทำให้หลอดเลือดบริเวณที่ถูกสัมผัสขยายตัวขึ้น เป็นการกระตุ้นการไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น
- ลดอาการเกร็งตึงของกล้ามเนื้อ เส้นเอ็นและพังผืด ช่วยให้คลายตัวและหย่อนลง ให้กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นกลับมามีความยืดหยุ่น
- ช่วยลดอาการบาดเจ็บ อักเสบ ฟกช้ำ (การประคบร้อนเหมาะกับกรณีที่อาการฟกช้ำเป็นมาแล้ว 48 ชั่วโมง หากเป็นแผลฟกช้ำที่เพิ่งเกิดแนะนำให้ใช้วิธีการประคบเย็น) เป็นตัวกระตุ้นให้ร่างกายซ่อมแซมตนเองได้เร็วขึ้น และช่วยลดสีของอาการฟกช้ำให้จางลงด้วย
- ช่วยบรรเทาอาการปวดประจำเดือน
- ช่วยสร้างความผ่อนคลายให้กับผู้ที่เข้ารับการรักษา
การประคบร้อนสามารถทำร่วมกับการนวดแบบอื่นได้หรือไม่
การประคบร้อนสามารถทำควบคู่กับการนวดกดเส้น โดยแนวทางการประคบร้อนสมุนไพรของธิติวงษ์คลินิก จะเริ่มโดยใช้การนวดน้ำมันรีดเส้นก่อนเพื่อเป็นการวอร์มเส้นและคลายเส้นเบื้องต้น หลังจากนั้นจะใช้การประคบร้อน โดยจะทำครั้งละ 15-20 นาที เพื่อให้เส้นและกล้ามเนื้อที่แข็งตึงหย่อนตัวลงเร็วขึ้น ทั้งนี้การประคบร้อนและการนวดรีดเส้นเป็นศาสตร์การนวดที่ไม่เจ็บปวด นอกจากประโยชน์ในการรักษาอาการแล้ว ยังช่วยให้เกิดความผ่อนคลายได้อีกด้วย
การนวดประคบร้อนมีจุดเด่นในเรื่องการคลายเส้น ลดอาการอักเสบฟกช้ำ และช่วยในการไหลเวียนเลือด สำหรับในผู้ที่มีอาการปวดการพังผืดและผู้ที่เส้นหรือกล้ามเนื้อตึงมาก การนวดประคบร้อนสามารถทำก่อนการตอกเส้นแก้อาการได้ โดยการรีดเส้นผนวกกับการประคบร้อนจะช่วยให้เส้นหย่อนมากขึ้น ถือเป็นการปรับสภาพร่างกายก่อน หลังจากนั้นแล้วจึงใช้การตอกเส้นเพื่อแก้อาการต่างๆ โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการปวดจากพังผืด เมื่อได้รับการประคบร้อนเพื่อให้พังผืดคลายตัวแล้ว การตอกเส้นสลายพังผืดจะทำได้ง่ายดายขึ้นและสามารถเห็นผลได้ดียิ่งขึ้น
การประคบร้อนสมุนไพรเหมาะกับอาการแบบไหนบ้าง
การประคบสามารถรักษาอาการต่างๆได้ดังนี้
อาการปวดจากเส้นและกล้ามเนื้อแข็งตึง
โดยธรรมชาติแล้วเมื่อกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นของร่างกายเมื่ออยู่ในที่ๆมีอากาศเย็นเช่นในห้องแอร์ เส้นและกล้ามเนื้อจะแข็งตึงขึ้น ความยืดหยุ่นจะต่ำลง สำหรับผู้ที่มีอาการตึงของเส้นอยู่แล้ว เมื่อเจออากาศเย็นจะทำให้การปวดกำเริบขึ้นมา การประคบร้อนจึงเป็นการใช้ความร้อนเข้ามาช่วยให้เส้นหย่อนลง ทำให้ผู้ที่มีอาการเกร็งตึงของเส้นรู้สึกสบายขึ้นทันที
โรคข้ออักเสบ
ในบางรายที่มีอาการปวดข้อขณะเดิน นั่ง หรือมีการขยับข้อ การประคบร้อนสามารถช่วยคลายกล้ามเนื้อโดยรอบข้อที่แข็งตึงให้นิ่มลง ช่วยบรรเทาอาการฝืดของข้อ ทำให้การเคลื่อนไหวของผู้ที่มีปัญหาบริเวณข้อสามารถขยับเขยื้อนได้ดีมากขึ้น
อาการปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก
การประคบร้อนมีคุณในการช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อยแล้วส่วนหนึ่ง ตัวยาสมุนไพรของลูกประคบยังมีสรรพคุณในการแก้อาการปวดเมื่อย อาการเคล็ดหรือยอกอีกด้วย การประคบร้อนสมุนไพรจึงเหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการดังกล่าว
โรคออฟฟิศซินโดรม
จุดสำคัญสำหรับผู้ที่มีอาการออฟฟิศซินโดรมก็คืออาการคอ บ่า ไหล่ แข็งตึง ซึ่งนอกจากทำให้เกิดอาการปวดแล้ว เมื่อปล่อยไว้นานเข้าเส้นที่แข็งตึงจะตึงไล่ขึ้นจนถึงหูและขมับ ทำให้เกิดอาการหูอื้อ ตาลาย และปวดขมับ การประคบร้อนจะช่วยให้เส้นและกล้ามเนื้อคลายตัวลง ซึ่งส่งผลให้ช่วยลดอาการปวดขมับ หูอื้อ ตาพร่าได้อีกด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนวดประคบร้อนสมุนไพรควบคู่กับการตอกเส้นบริเวณคอ บ่า ไหล่ จะช่วยให้อาการปวดบรรเทาลงได้อย่างชัดเจน
ข้อควรระวังในการนวดประคบร้อนสมุนไพร
การนวดประคบร้อนจะไม่ได้สร้างความเจ็บปวดให้กับผู้ที่เข้ารับการนวด แต่จะมีข้อควรระวังนั่นก็คือการประคบด้วยความร้อนจะช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัวเป็นโรคความดันโลหิตสูงและโรคหัวใจ เมื่อเลือดลมไหลเวียนมากขึ้น อาจส่งผลให้ระดับความดันเลือดสูงขึ้นมาได้ นอกจากนี้หากมีแผลเลือดออก ควรหลีกเลี่ยงการประคบร้อน เพราะการประคบร้อนจะทำให้เลือดออกมาอีกได้ และท้ายที่สุด สำหรับผู้ที่มีอาการผิวหนังอักเสบควรหลีกเลี่ยงการประคบร้อน เนื่องการประคบร้อนสามารถกระตุ้นให้เกิดอาการอักเสบได้ในบางรายที่ผิวหนังห้ามสัมผัสความร้อนและความชื้น